Met de implementatie van het nieuwe afnamesysteem wordt het theorie-examen niet alleen op een meer hedendaags manier afgenomen, het krijgt ook een frissere uitstraling. Dat stelde CBR-manager Theorie Harold Bekhuis tijdens een workshop op de Lesauto Testdag in Maarssen. “Een héél wat frissere uitstraling mag ik wel zeggen. Het huidige systeem heeft het lang goed gedaan, maar is nu echt niet meer van deze tijd. Verandering was hoog nodig. Iedereen die weet dat er bij ons soms nog met floppy disks gelopen wordt, zal dat met me eens zijn.”

Met het nieuwe afnamesysteem verandert er voorlopig inhoudelijk niets aan de theorie-toets, zo verduidelijkte Bekhuis nogmaals aan de vooravond van de introductie van het nieuwe systeem. “We willen dat in te toekomst overigens wel graag, maar gaan dat in overleg doen met diverse deskundigen, de brancheverenigingen en theorie-uitgevers. Dat proces is nu nog ontzettend prematuur en een datum kan ik dan ook niet noemen. Zoiets heeft gewoon tijd nodig. We zijn tot begin volgend jaar vooral druk met de uitrol van het nieuwe afnamesysteem.”

Animatie

In de omgebouwde examen-centra kunnen binnenkort de eerste officiële examens via touchscreens worden afgenomen. Toch blijft het CBR ook op die locaties voorlopig nog met de huidige vraagtypen werken. Bekhuis: “Zolang het oude en nieuwe systeem naast elkaar werken, gebruikt het CBR bewust geen nieuwe mogelijkheden.” Dit omdat het voor een leerling niet uit moet maken of hij in een oud of verbouwd examencentrum zijn theorie-examen aflegt, zo is de motivatie.

Om voor leerlingen inzichtelijk te maken wat ze binnenkort bij het maken van een theorie-examen te wachten staat, maakte het CBR een speciale voorlichtings-animatie. “Op die manier hebben ze vooraf al een idee van wat er gaat gebeuren”, aldus Bekhuis. Rijinstucteurs en rijschoolhouders kregen tijdens het rijschoolevenement als eersten in Nederland de beelden te zien. Het filmpje van de getekende examen-kandidaat Job werden door de aanwezigen met gelach en gegniffel goed ontvangen.

Rijschoolhouder

Examens worden in de toekomst afgenomen vanaf zogenaamde ‘units’. Iedere kandidaat gaat zelf op zijn gereserveerde tijd achter een unit met touchscreen zitten. Rijschoolhouders in de zaal in Maarssen kregen een voorproefje van de proef-examenopstelling. Op een tweetal foto’s was te zien hoe in een U-vorm een vierentwintigtal tafeltjes in een zaal stond en met verschillende tussenschotten van elkaar gescheiden werd, allen met een stoel naar de dichtstbijzijnde muur gericht.

Het CBR wil binnenkort rijschoolhouders uitnodigen om een kijkje te komen nemen in een van de vernieuwde examencentra. “Omdat wij als CBR strikt onderworpen zijn aan bepaalde eisen, kunnen we geen testpersonen die al een rijbewijs bezitten invoeren om het hele proces te laten zien. Wel kan de opstelling en de route getoond worden en zorgen we voor losse demo’s om te proeven en te voelen”, aldus de manager.

Afnamesysteem

Het huidige klassikale systeem is operationeel sinds 1984. “Hoog tijd voor verandering dus”, zo stelde Bekhuis tijdens het rijschoolevenement. “Doel is verkeersveiligheid bevorderen, fraude tegengaan en kwalitatief valide en betrouwbare examens afnemen. We zitten momenteel volop in de testperiode van technische aard en kijken ook naar zaken als wat te doen bij calamiteiten. Een aantal van die tests is al afgerond, maar het moet waterdicht zijn voordat we in heel Nederland gaan uitrollen”, zei hij in september in Maarssen.

Vanaf begin oktober wordt in Eindhoven met beperkte capaciteit van start gegaan, zo liet de theorie-manager tijdens de workshop weten. “We hebben dan van begin tot eind het hele traject getest. Van de logische volgorde van de verschillende aanmeldzuilen tot de schermen met camerabeelden die bij de medewerkers op tafel staan.”

Examen

“Ik denk overigens dat we met het systeem best een grote stap zetten en veel nieuwe toekomstmogelijkheden creëren. We kunnen immers ook andere typen examens in gaan voeren. Je zou kunnen denken aan vragen waarbij kandidaten het scherm moet aanraken om situaties aan te wijzen. Dat gaat voorlopig allemaal nog niet gebeuren, maar is wel mogelijk met het systeem. Net als filmpjes laten draaien. Maar voor nu nog toekomstmuziek”, zo stelde hij nadrukkelijk.

Als alle centra omgebouwd zijn, wordt het wél een optie om in delen van het examen in de vragen te navigeren, zo liet Bekhuis weten. Het onderdeel ‘gevaarherkenning’ blijft ongewijzigd, maar voor de vragen over verkeersregels en -tekens en verkeersinzicht krijgen kandidaten een totaaltijd. Ze kunnen vragen overslaan en er later weer bij terugkomen. “Want over bepaalde verkeersvragen mag je volgens ons wel even nadenken.”

Praktisch

Tijden de bijeenkomst werd ook op enkele praktische vragen van rijschoolhouders en rijinstructeurs in de zaal antwoord gegeven. Het meerdere malen gebruiken van één setje oordopjes voor geluid bij het examen bijvoorbeeld. “Die dopjes zijn bedoeld voor eenmalig gebruik”, zo liet Bekhuis weten. “Dat is gewoonweg een hygiëne-kwestie.”

“In Engeland bijvoorbeeld worden oordopjes meerdere malen door verschillende kandidaten gebruikt”, zo voegde hij toe. “En er is daar echt geen leerling die naar het hygiëne-beleid vraagt. Maar we hebben als CBR voor wegwerp-dopjes gekozen, omdat we het gewoon frisser vinden.”

Wachttijd

De wachttijden voor theorie-examens blijven ook met de verbouwingen van de centra vier weken, zo stelde Bekhuis. “Dat proberen we echt aan te houden. Ook door middel van de ruimere openstelling van andere examen-locaties in de buurt.” Wat de openingstijden van de verbouwde centra betreft, probeert het CBR zo veel mogelijk in te spelen op de wens van de klanten, zo voegde hij toe.

Wanneer een leerling in de nieuwe situatie voor zijn theorie-examen zakt is het overigens nog steeds niet mogelijk om meteen op diezelfde dag nog een keer examen te doen. Ook als er helemaal geen wachttijd bestaat. “Het is belangrijk dat die leerlingen na een examen naar huis gaan en zich goed op hun volgende toets voorbereiden. Bij twee keer achter elkaar een examen maken is de kennis immers hetzelfde: voldoende of niet.”

Kosten

Met de implementatie van het nieuwe afname-systeem wordt het theorie-examen niet duurder, zo verzekerde Bekhuis tijdens de workshop. “We weten natuurlijk niet hoe de jaarlijkse tariefbepaling uit gaat vallen. Maar áls de examens al duurder worden, dan is dat niet door het nieuwe systeem. We zijn op twee weken na binnen de gestelde tijd voor het project gebleven en hebben geen extra kosten gemaakt. Op een project van 2,5 jaar is dat als je het mij vraagt heel netjes. Het nieuwe systeem is geen aanleiding voor verhoging van de tarieven.”

Vanuit de zaal ook een vraag over het al dan niet laten zien van de goede antwoorden bij verkeerd beantwoorde examen-vragen. “Een leerling krijgt aan het eind van zijn examen een overzicht van de verkeerd beantwoorde vragen te zien. Daar worden uitdrukkelijk niet de goede antwoorden bij vermeld”, aldus Bekhuis. “We willen op alle mogelijke manieren uitsluiten dat het halen van een theorie-examen gebaseerd is op lerend vermogen. We zijn geen opleidingsinstituut”, zo luidt de reden.

Individueel

De individuele examens zoals we ze nu kennen, blijven zoals ze zijn, zo liet de manager tevens weten. “We geven ze alleen een andere naam: ‘individuele begeleide examens’. Dat is alles.”

Veel leerlingen met dyslexie zullen door de komst van het nieuwe afname-systeem overigens aan het ‘gewone’ theorie-examen deel kunnen nemen, zo is de verwachting van Bekhuis. “We hebben voor het theorie-examen nieuwe stijl een lettertype gekozen dat ook voor kandidaten met dyslexie goed leesbaar is en ook in de lettergrootte hebben we met die groep kandidaten rekening gehouden. Als CBR proberen we het reguliere examen toegankelijker te maken en  op die manier de aantallen begeleide examens te beperken. Het nieuwe afnamesysteem geeft ons daar mogelijkheid toe.”

Roosmarijn Dierick