VerkeersPro.nl jaaroverzicht 2014 voor de rijschoolbranche

Het jaar 2014 was een roerig jaar voor de rijschoolbranche. Zo was er bijvoorbeeld de lancering van de Rijscholenkiezer die op veel kritiek stuitte, werd het nieuwe WRM-concept vrijgegeven en bleek de registratie van uitslagen van het praktijk-examen bij het CBR niet waterdicht. Daarnaast maakten de eerste kandidaten hun theorie-examen in een theorie-lokaal in nieuwe stijl en bleken de slagingspercentages wat betreft die theorie in de afgelopen jaren hard gekelderd. En dat is nog maar een kleine greep uit hetgeen rijschoolhouders, rijinstructeurs en aanverwante partijen in het afgelopen jaar bezighield. 

Want wat te denken van de fikse stijging van het aantal nieuwe rijinstructeurs in de branche en het almaar dalende aantal rijbewijskandidaten dat bij rijscholen aanklopt. En van de fraude door rijinstructeurs en een CBR-examinator die recent aan het licht kwam. De almaar stijgende examentarieven die ook volgend jaar weer flink omhoog gaan. En de aanscherping van de Bovag-ledeneisen. VerkeersPro heeft het jaar voor u samengevat.

WRM

2014 was het jaar waarin de aangepaste WRM vorm kreeg. In plaats van de huidige termijn van zeven dagen hoeft de rijinstructeur zijn bevoegdheid straks pas na acht weken in te leveren als hij de WRM-praktijkbijscholing niet haalt, zo bleek in de eerste helft van het jaar in het WRM-concept opgetekend. Een voldoende voor de eerste praktijkbeoordeling moet daarnaast genoeg worden om het onderdeel af te ronden, zo staat onder meer in het document beschreven. De minister riep de branche op om via een open internetconsultatie op het concept te reageren.

Die consultatie leverde in totaal 67 reactie op, waarvan 40 openbaar. Rijinstructeurs en rijschoolhouders lieten vooral hun ongenoegen blijken over de invulling van de praktijk-begeleiding. Echter omdat het overgrote deel van de commentaren volgens minister Schultz van Heagen dus geen betrekking had op de voorgestelde wijzigingen, maar op eerdere wetgeving, werden die adviezen in de wind geslagen. Door middel van een petitie werd vanuit de branche nog geprobeerd om de sanctie op de WRM op te schorten, gezien de verregaande consequenties ervan. Echter hiervoor bleek de minister niet gevoelig. Ze stelde de verplichte bijscholing met het mogelijk verlies van de bevoegdheid het beste instrument te vinden om de kwaliteit van rijinstructeurs te borgen.

Afnamesysteem

2014 was ook zonder meer het jaar waarin grote stappen wat betreft het nieuwe theorie-afnamesysteem van het CBR zijn gezet. Waar in het begin van het jaar nog discussie bestond over het terugbrengen van het aantal examenlocaties van dertig naar twintig, zijn inmiddels de eerste omgebouwde examen-locaties al in gebruik genomen voor het afnemen van theorie-examens ‘nieuwe stijl’. De eerste in de rij was Eindhoven in oktober van dit jaar.

Leerlingen doen in de locaties ‘nieuwe stijl’ examen op touchscreen in plaats van de ABC-knoppen, al verandert er voorlopig inhoudelijk niets aan de theorie-examens, zo verduidelijkte het CBR meermaals. Daarnaast moet een veranderde opstelling in het theorie-lokaal en het feit dat geen kandidaat hetzelfde examen krijgt fraude tegengaan. Om de nieuwe gang van zaken voor zowel rijschoolhouders en rijinstructeurs al de toekomstige examen-kandidaten inzichtelijk te maken, lanceerde het CBR een animatie-filmpje ‘Zo gaat het nieuwe theorie-examen‘.

Fraude

Het nieuwe afnamesysteem is een van de manieren waarop het CBR fraude tijdens examens probeert aan te pakken. Maar niet alleen via die weg werd het afgelopen jaar getracht preventief tegen oplichting op te treden. Zo was er veel aandacht met de proef met de detectiepoortjes op verschillende CBR-locaties. Daarnaast zette het CBR haar deuren open voor een inkijkje in de manier waarop medewerkers getraind worden in de strijd tegen fraude. Zo werd onder meer openheid gegeven over de look a like-training die CBR-personeelsleden volgen, maar eigenlijk bedoeld zijn voor de marechaussee.

Dat fraude-preventie nodig is, bleek afgelopen jaar ook wel. Niet alleen theorie-kandidaten liepen herhaaldelijk tegen de lamp tijdens pogingen tot theorie- of identiteitsfraude. Ook stuitte politie op een groep rijschoolhouders die vermoedelijk een examinator uit Purmerend betaalden in ruil voor een positieve beoordeling van de praktijkrit. Zowel de rijschoolhouders als de examinator werden door de politie aangehouden en de zaak duurt nog voort. Het CBR heeft in de tussentijd de examinator op non-actief gesteld en de vijf mogelijk betrokken rijscholen de toegang tot het CBR-examenreserveringssysteem voorlopig geblokkeerd.

Praktijk-examen

Het CBR haalde in 2014 vaker het landelijke nieuws. Zo bleek de registratie van uitslagen van praktijk-examens niet waterdicht. Door per abuis verkeerd geplaatste vinkjes van CBR-examinatoren, zouden in drie jaar tijd zo’n 140 examenkandidaten onterecht een rijbewijs hebben gekregen. “We kennen de zaken niet, maar gaan de kwestie onderzoeken”, zo reageerde het CBR. Tot op heden is het onderzoek aan de gang.

CBR-examinatoren zijn inmiddels overgegaan van pda’s op meer overzichtelijke tablets om de kans op vergissingen bij het invoeren van examenuitslagen te verkleinen. Gedurende enkele maanden moesten geslaagde leerlingen ter overbrugging bij wijze van bevestiging van de uitslag hun handtekening op een zogenaamde ‘felicitatiekaart’ zetten. Sinds half december gaat het gehele proces digitaal: leerlingen moeten op de tablet van de CBR-examinator hun examen-uitslag bevestigen met een handtekening. Pas daarna kan de uitslag worden verzonden naar het centrale rijbewijsregister.

Kandidaat

Dat de rijschoolbranche in zwaar weer zit, bleek ook dit jaar weer uit onder meer uit het feit dat er nog steeds een toestroom is in het totale aantal rijinstructeurs en daar voorlopig geen eind aan lijkt te komen. Maar liefst 800 nieuwe rijinstructeurs slaagden tussen 1 juli 2013 en 30 juni 2014 voor het afsluitende WRM-examen Categorie B Fase 3a,  zo bleek uit cijfers van IBKI. Terwijl er jaarlijks volgens IBKI slechts 500 de pensioengerechtigde leeftijd bereiken. Slecht nieuws voor bestaande rijscholen. Want er is jaarlijks een forse daling in het aantal rijbewijs-kandidaten, terwijl het aantal rijscholen en rijinstructeurs blijft toenemen. Dat veroorzaakt een aanhoudende prijzenslag.

Het UWV liet overigens weten niet verantwoordelijk te zijn voor de wildgroei in rijscholen. “Sinds 2012 zijn wij volledig gestopt met het omscholen van mensen tot rijinstructeur. En een rijschool starten met behoud van een uitkering, dat gebeurt niet via ons. Wat individuele gemeenten doen, daar heb ik geen zicht op”, zo liet een UWV-woordvoerder weten. Nederlandse gemeenten hebben in de afgelopen paar jaar nog mondjesmaat werklozen omgeschoold tot rijinstructeurs, zo bleek uit een rondgang langs diverse grote gemeenten in Nederland. De WW’ers die wél via die weg de branche binnengekomen zijn, hebben niet met een hele groep tegelijk, maar individueel een traject gevolgd, zo wordt gesteld. De meeste gemeenten zeggen op dit moment niet of amper omscholingen voor de rijschoolbranche te verzorgen, omdat ze de vraag in de markt in het oog houden.

Theorie

Ook de slagingspercentages voor het theorie-examen waren dit jaar onderwerp van discussie. Zo bleek er sprake van een dramatische daling van 9,2 procentpunten bij de theorie-examens B in de afgelopen dertien jaar. Want waar het in 2001 nog om 54,1 procent ging, werd in 2013 een gemiddeld percentage van 44,9 geregistreerd. In het eerste half jaar van 2014 is het getal alleen nog maar verder gezakt. Hiervoor werden verschillende oorzaken aangeduid: zo zou het met het gebrek aan theorie-lessen van doen hebben en het feit dat een aankomend rijinstructeur niet meer praktisch hoeft aan te tonen dat hij theorieles kan geven. Daarnaast werden fraude-preventie vanuit het CBR en het feit dat leerlingen door het complexere verkeer steeds meer informatie meester moeten zijn.

Daarbij bleek het slagingspercentage voor het theorie-examen B bij het herexamen fors lager te liggen dan het percentage kandidaten dat meteen de eerste keer slaagt. Waar vorig jaar 49,9 procent van de kandidaten de eerste keer voor de theorietoets slaagde, was het percentage bij een herkansing nog maar een magere 40,7 procent, zo bleek uit cijfers die VerkeersPro bij het CBR opvroeg.

Tarieven

Daarnaast hadden we te maken met een verdere terugloop in het aantal leerlingen en worden als gevolg van een gebrek aan inkomsten bij het CBR de examentarieven voor 2015 over de gehele linie weer duurder. Zo werd het tarief voor het praktijkexamen B in vier jaar tijd met ruim 22 procent verhoogd. Van 78,40 euro in 2011 naar maar liefst 96 euro volgend jaar.

Het CBR verhoogde de tarieven de afgelopen jaren steevast meer dan de inflatie. ”De tariefstijging in 2015 is nodig, omdat we minder inkomsten hebben, omdat het aantal examens afneemt en we tegelijkertijd een ingrijpend verbeterprogramma hebben met veel investeringen in Rijgeschiktheid”, zo werd de verhoging verklaard.

BTW

Daarnaast bleek er hoop op een verlaagd BTW-tarief voor de rijschoolbranche. Want in Italië bijvoorbeeld is het 0 procent-tarief voor de rijschoolhouder een feit. In het Verenigd Koninkrijk hoeven veel ZZP-rijscholen geen BTW af te dragen. En in Ierland vallen rijlessen onder een verlaagd BTW-tarief. Echter hiervoor wordt in de Europese wandelgangen niet gelobbyd. Dit omdat het punt niet op de Europese agenda stond en de vrees heerst onder lobby-organisaties dat als je te vroeg gaat lobbyen, je de volgende keer niet meer serieus genomen wordt.

En het aantal rijscholen dat bij het CBR stond ingeschreven, groeide in 2013 minder snel dan voorgaande jaren, zo bleek. Dit kwam onder andere door een recordaantal van bijna 540 uitschrijvingen. En hoewel het aantal ingeschreven rijscholen jaarlijks nog steeds stijgt, kwamen er in 2013 in totaal minder rijscholen bij dan in de twee jaren daarvoor het geval was, bleek uit CBR-cijfers.

Rijscholenkiezer

Op 7 oktober werd de onafhankelijke reviewwebsite waartoe minister Schultz van Haegen eerder al opdracht gaf, in de vorm van de Rijscholenkiezer in de markt gezet. Een initiatief dat het voor jongeren gemakkelijker moet maken om een betrouwbare en kwalitatief goede rijschool te kiezen. Al voor de lancering van het platform stuitte het op de nodige kritiek. Dit vanwege de keuze van de minister voor TeamAlert als uitvoerende partij en de subsidiegelden die ermee gemoeid gaan. Concurrenten lieten weten niet van de ‘oneerlijke concurrentie en marktverstoring’ gediend te zijn.

Ook rijschoolhouders bleken overwegend kritisch op de website. Voornamelijk mazen in het reviewsysteem en de extra voordelen voor leden van brancheverenigingen stuitten op de nodige weerstand. Rijschoolregister en Klantenvertellen startten gedurende het jaar procedures tegen de Rijscholenkiezer op. Zo vonden twee hoorzittingen plaats, waarin de partijen hun bezwaren konden toelichten. In januari wordt de uitspraak daarin verwacht. Over het daadwerkelijke subsidiebedrag werd overigens lange tijd gespeculeerd. Via een WOB-verzoek is het Activiteitenplan 2014 van TeamAlert openbaar gemaakt. Daaruit bleek 140.000 euro aan overheidsgeld in de ontwikkeling van de Rijscholenkiezer te zijn gestoken.

T-rijbewijs

Begin december werd de implementatie van het trekkerrijbewijs ook door de Eerste Kamer goedgekeurd. Hiermee wordt er definitief een rijbewijs ingevoerd voor de landbouw- en bosbouwtrekkers en motorrijtuigen met beperkte snelheid. Half april ging de Tweede Kamer al akkoord met de invoering van het Trekkerrijbewijs, maar wegens onduidelijkheden rond de financiering werd de besluitvorming tijdelijk neergelegd. Dit resulteerde dan ook in uitstel van de streefdatum. Want omdat 1 januari volgens Den Haag geen haalbare kaart meer was, veranderde de nieuwe implementatiedatum in 1 juli 2015.

Rijinstructeurs moeten een speciaal WRM-certificaat T hebben om leerlingen voor die categorie op te mogen leiden, zo kwam dit jaar naar buiten. Een rijinstructeur die in het bezit is van een WRM B en rijonderricht voor de A, C, D of E-categorieën wil gaan geven, hoeft daarvoor in het huidige systeem alleen aan aanvullende exameneisen te voldoen. Voor de WRM T zal eenzelfde constructie worden ontwikkeld. Toekomstige rijinstructeurs kunnen daarnaast straks in één keer, zonder WRM B, het WRM T-certificaat halen. Dit voor instructeurs die uitsluitend in die categorie les willen geven.

Ontwikkeling

De Wet Werk en Zekerheid treedt per 1 januari 2015 in werking en maakt dat werknemers in de toekomst na twee jaar een vast contract moeten krijgen in plaats van na drie jaar. Dat werd dit jaar door de Eerste Kamer definitief gemaakt. Zowel vaste als tijdelijke werknemers krijgen bij ontslag een vergoeding. En door de nieuwe wet hebben ook rijinstructeurs vanaf juli 2015 ontslagbescherming. Hierdoor kunnen ze tijdens de looptijd van hun arbeidscontract niet meer ontslagen kunnen worden zonder dat daarvoor een ontslagvergunning nodig is.

Ook gaf de overheid haar goedkeuring aan het ZZP Pensioenfonds per 1 januari 2015. De belangrijkste kenmerken van het ZZP Pensioenfonds zijn de vrijwillige deelname, een flexibele inleg, geen winstoogmerk en lage beheerskosten. Ook blijft inleg van deelnemers en verdwijnt het niet in een gezamenlijke pot. Ook zzp-rijinstructeurs kunnen eraan deelnemen.

Lesauto Testdag

Ook tijdens de Lesauto Testdag werden rijinstructeurs en rijschoolhouders van de nieuwste ontwikkelingen op de hoogte gebracht. Naast het testen van de nieuwste Lesauto-modellen en het bezoeken van de Rijschoolbeurs, konden bezoekers allerhande workshops bijwonen en werd door de aanwezige rijschoolbranche de Seat Leon als Lesauto van het Jaar 2015 verkozen.

Tijdens de Lesauto Testdag waren ook de branchevoorzitters aanwezig, onder wie twee ‘nieuwe’ gezichten. Frank Hoornenborg nam halverwege 2014 het stokje van voormalig Bovag-voorzitter Roger Keijbeck over, die na een maximale termijn van zes jaar is afgetreden. Onder Hoornenborg werden dit jaar de aangescherpte ledeneisen voor nieuwe en bestaande Bovag-leden geïntroduceerd. De aanscherping van de lidmaatschapseisen voor nieuwe Bovag-leden heeft vooralsnog overigens geen invloed op de aanwas van potentiële leden, zo werd recent gemeld.

Faillissement

Ruud Rutten heeft sinds mei van dit jaar de taken van inmiddels voormalig FAM-voorzitter Thorald Rasker overgenomen. Dit vanwege het faillissement van Rijschool Purmerend, de rijschool van Rasker. Tijdens een ledenvergadering van FAM werd besloten dat hij niet langer als FAM-voorzitter kon aanblijven.

“Wij zijn het zoveelste slachtoffer van het veel te grote aantal rijscholen in Nederland. De lesprijzen staan gigantisch onder druk en we konden onze vaste lasten niet meer opbrengen”, zo liet Rasker in een reactie weten. “We bestaan dit jaar 38 jaar en hebben onze ziel en zaligheid in het bedrijf gestopt. Maar op een gegeven moment is de rek eruit. En dan ben je de sjaak.” Hij is dan ook een van de vele rijscholen die in het afgelopen jaar een faillissement te verduren kreeg.

Innovatie

Wat innovatie betreft was er het afgelopen jaar ook het een en ander te doen. Zo gingen drie rijbewijskandidaten op rijbewijsvakantie naar Roemenië, wat in de rijschoolbranche veel stop deed opwaaien. De Nederlandse Veronica Verkeersschool ontwikkelde een spoed-rijopleiding waarbij leerlingen het grootste deel van de rijlessen volgen in Roemenië. ”We slaan twee vliegen in één klap”, zo vertelde initiatiefnemer Ernest Alvares. “Leerlingen rijden 3000 kilometer tijdens de trip, zodat ze erg veel rijervaring opdoen. Maar het is vooral héél leuk. De prijs van de opleiding is hetzelfde als van een reguliere opleiding in Nederland. Maar dan met een volledig verzorgde reis van zeven dagen in Roemenië erbij.”

En dit jaar ontvingen de eerste twee groepen Rijinstructeurs+ hun certificaat voor de begeleiding van rijbewijsbezitters met verkeersangst. Zij kunnen zich op die manier onderscheidend in de markt neerzetten en een nieuwe doelgroep aanboren. Iets wat in deze branche nodig kan zijn om te overleven. “Zeker met de moeilijkheden binnen de branche is het fijn om te merken dat jij en je collega’s ook gewoon naast elkaar kunnen staan, niet alleen maar tegenover elkaar”, zo liet een van de geslaagden recent weten. “Daarnaast voelt het op het moment dat je een verkeersangstige van zijn angst af helpt  een beetje alsof je die persoon zijn leven weer teruggeeft. Het is een passie.”