2toDrive is ingevoerd terwijl in de evaluatie geen positieve effecten van het project konden worden aangetoond. Minister Schultz van Haegen vindt dat het succes van het begeleid rijden-experiment is bewezen met een lager ongevalsrisico en meer kilometers rijervaring op jonge leeftijd. Onderzoeksbureau SWOV stelt in het betreffende rapport echter dat de positieve effecten niet goed toetsbaar of niet significant waren en op toeval kunnen berusten. Daarnaast werd juist geadviseerd om het project pas te beoordelen na vervolgonderzoek met geregistreerde ongevallencijfers.

Met 2toDrive kunnen jongeren vanaf 17 jaar gaan autorijden onder begeleiding en vanaf 16,5 jaar rijlessen. Schultz stelde dinsdag dat 2toDrive vanwege het succes opgenomen wordt in de regelgeving. De uitgesproken doelstelling bij de invoering was echter om de verkeersveiligheid te vergroten, en invoering zou dit jaar geschieden wanneer de tussentijdse evaluatie positief zou zijn. En dat bleek uit het onderzoek onder 30.000 jonge bestuurders niet. De 2toDrivers behaalden zelfs een stuk meer verkeersboetes.

Ongevalsrisico niet toetsbaar

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu bouwt de invoering van 2toDrive op twee belangrijke pijlers die volgens hen uit het rapport blijken: een lager ongevalsrisico van 26 procent van 2toDrivers ten opzichte van bestuurders die regulier hun rijbewijs hebben behaald, en een hoger gemiddeld aantal kilometers per maand waaruit blijkt dat er meer ervaring op wordt gedaan.

Die 26 procent wordt inderdaad genoemd. Gecorrigeerd naar het aantal kilometers komen de 2toDrivers qua aantal ongevallen iets lager uit, ook al blijkt uit het onderzoek dat een grotere groep van de jonge bestuurders (8,8%) dan van de ‘normale’ bestuurders (7,5%) wel eens in een ongeluk verzeild was geraakt.  Daarbij haalt het SWOV deze cijfers zelf onderuit: “de verschillen zijn statistisch niet significant of niet toetsbaar door grote individuele verschillen in afgelegde afstand tussen jongeren. We kunnen dus niet uitsluiten dat de verschillen gebaseerd zijn op toeval en niet gelden voor alle 2toDrivers.”

150 kilometer per maand meer

“Eenmaal zelfstandig op de weg rijden 2toDrivers gemiddeld 561 kilometer per maand”, stelde de minister verder. “Dat is ruim 150 kilometer per maand meer dan jongeren die niet hebben meegedaan aan 2toDrive.” Dat blijkt inderdaad uit het rapport. SWOV verklaart dit verschil ook. “Dit is waarschijnlijk een gevolg van het feit dat mensen die kiezen voor 2toDrive meer geneigd zijn veel te rijden.”

Daarmee onderbouwt SWOV dat het verschil in kilometers niet alles te maken heeft met 2toDrive. Het ministerie kan zich daar niet in vinden. “Dat is een veronderstelling die het SWOV absoluut mag doen, maar wij zien dat ze meer kilometers maken en daar doen wij vervolgens iets mee”, zegt woordvoerder Anne van Pinxteren van IenM.

Meer verkeersboetes 2toDrivers

Opvallend was dat 2toDrivers significant meer verkeersboetes kregen dan reguliere opgeleiden. Zij behalen volgens de SWOV 18 procent meer bekeuringen. Die waren in het onderzoek vooral het gevolg van snelheidsovertredingen. Het rapport is openbaar toegankelijk en daarom heeft het ministerie deze informatie niet verzwegen, maar over dit verschil is niet gerept in het bericht over de invoering van 2toDrive.

SWOV: “Het aantal bekeuringen onder jongeren neemt toe naarmate ze langer zelfstandig rijden, zo blijkt uit Duits onderzoek. Wellicht omdat ze meer zelfvertrouwen krijgen en daardoor meer overtredingen maken.”

Verder onderzoek genegeerd

Uit het onderzoek blijken – op de verkeersboetes na – geen negatieve effecten van 2toDrive. Echter zijn de positieve effecten waarop de definitieve invoering is gebaseerd niet significant of mogelijk toevallig. Het SWOV geeft ook in de conclusie van het onderzoek aan dat de evaluatie van 2toDrive uiteindelijk ‘indien mogelijk’ gebaseerd moet worden op werkelijk geregistreerde ongevallen.

“Het is niet uit te sluiten dat heel veilige of heel onveilige jongeren zorgen voor een onderschatting of juist overschatting van de gevonden risicoverschillen”, stelt het onderzoeksbureau. “Zelfrapportage is om verschillende redenen niet altijd even betrouwbaar. Verder onderzoek richt zich op het ontwikkelen van een model dat goed corrigeert op kilometrage, zodat met harde cijfers een effect aangetoond kan worden.”

SWOV begrijpt keuze

De SWOV kan niet concluderen dat 2toDrive een positief effect heeft op de verkeersveiligheid. Toch begrijpt het onderzoeksbureau wel dat tot invoering van 2toDrive is overgegaan, zo laat woordvoerder Patrick Rugebregt weten. “Verkeer wordt niet veiliger, en ook niet onveiliger. Wat wel gebeurt is dat jonge bestuurders in ieder geval eerder ervaring opdoen. Dan is er de vraag of je het systeem invoert wanneer het positieve effect ervan bewezen is, of wanneer je ziet dat het in ieder geval niet nadelig blijkt te zijn. Dat is een beleidskwestie.”

Van Pinxteren benadrukt naast het rapport het enthousiasme over het project. “Alle partijen zijn positief over 2toDrive. En ook in het buitenland is al gebleken dat het positieve effecten kan hebben.” Het vervolgonderzoek van SWOV staat niet gepland, zo laat het ministerie weten. “Wij informeren de Tweede Kamer vijf jaar na invoering van de wet over de voortgang.”

Die invoering vindt plaats na de experimentfase, eind 2017. Zo komen we er mogelijk in 2022 achter of 2toDrive daadwerkelijk een bepaald positief effect heeft. Maar rijscholen kunnen in ieder geval jongeren vanaf 16,5 jaar blijven lesgeven.

Lars Verpalen