Onderzoekers prijzen effectiviteit T-rijbewijs
Het T-rijbewijs is een succes. Niet alleen qua invoering; ook het resultaat is positief. Dat blijkt uit een onderzoek naar het tractorexamen dat is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. “Het examen T-rijbewijs functioneert naar behoren en de bestaande opleiders slagen er in om kandidaten op het examen voor te bereiden.”
Onderzoeksbureau Royal HaskoningDHV concludeert dat de invoering succesvol is verlopen vanwege de grondige voorbereiding. “De gekozen aanpak en daaruit volgende samenwerking is door de betrokken erg gewaardeerd.” Het T- rijbewijs is in het veld over het algemeen positief ontvangen. Ook wat betreft de uitvoering in de eerste twee jaar zijn de ervaringen grotendeels positief. “Het examen T-rijbewijs functioneert naar behoren en de bestaande opleiders slagen er in om kandidaten op het examen voor te bereiden.”
Als aandachtspunt wordt in het rapport de de toenemende reserveringstijd voor het praktijkexamen genoemd. Verder is onrust ontstaan onder belangenorganisaties voor lichtere voertuigen (oldtimer trekkers, kleine MMBS), die concluderen dat de exameneisen te zwaar zijn voor de betreffende voertuigtypen.
Effect verkeersveiligheid
De onderzoekers verwachten dat de verkeersveiligheid toeneemt. Dat heeft (uiteraard) enerzijds te maken met een verbetering van de rijbekwaamheid van bestuurders. “Relevante competenties voor verkeersveilig rijgedrag worden met het examen T-rijbewijs getoetst en dit gebeurt beter dan dat voorheen met het examen trekkercertificaat mogelijk was. Er ligt een belangrijk accent op het rijden op de openbare weg. Daarmee ligt de nadruk niet alleen op de technische beheersing van het voertuig, maar vooral op de verkeersdeelneming.”
“Verder krijgen de bestuurders een gedegen rijopleiding door gecertificeerde instructeurs. Het examen volgt de standaardprocedures van het CBR en de uitvoering van het examen verloopt naar tevredenheid. Al met al is het gewenste gevolg dat de nieuwe bestuurders beter zijn voorbereid op veilige verkeersdeelneming dan voor invoering van het T-rijbewijs.”
Serieus
Anderzijds is de geloofwaardigheid van het T-rijbewijs als volwaardige rijbewijscategorie groot. “Dit komt onder andere doordat verzekeringsmaatschappijen op de invoering hebben gereageerd hebben het T- rijbewijs als voorwaarde te stellen voor schadevergoeding. Hierdoor hebben vooral (loon)bedrijven de noodzaak tot het behalen van het rijbewijs door hun medewerkers ingezien. Dat de politie nu kan handhaven op het rijbewijs versterkt dat effect, ondanks dat het in de praktijk niet vaak gebeurt. In tegenstelling tot het trekkercertificaat wordt de rijbewijsverplichting in het veld serieus genomen.”
Een derde effect van het T-rijbewijs is een groter bewustzijn van de risico’s van rijden met (land)bouwvoertuigen en MMBS, zegt Royal HaskoningDHV. Voor en tijdens de invoering is er veel aandacht voor het T-rijbewijs geweest. Ook is er door de grondige aanpak van de invoering met goede communicatie en samenwerking veel draagvlak ontstaan. De meeste brancheorganisaties steunen de invoering en hebben dit naar hun achterban gecommuniceerd. De aandacht voor verkeersveiligheid in combinatie met de steun van belangrijke spelers heeft tot gevolg dat de mind-set van mensen in het veld langzaam maar zeker verandert. Dat beïnvloedt ook de (toekomstige) bestuurders van (land)bouwvoertuigen en MMBS.”
Hogere-ordevaardigheden
Wel worden in het rapport meerdere aanbevelingen gedaan. Zo zou er in het theorie- en praktijkexamen meer aandacht mogen komen voor de hogere-ordevaardigheden. “Goede hogere-ordevaardigheden zijn belangrijke indicatoren van verkeersveilig rijgedrag. Recente onderzoeken wijzen uit dat aandacht voor gevaarherkenning, situatiebewustzijn, anticiperend rijden en zelfevaluatie essentiële vaardigheden zijn. In het examen T- rijbewijs komen die vaardigheden ten dele aan de orde, bijvoorbeeld in de vorm van de situatiebevraging en het zelfreflectieformulier.” De onderzoekers bevelen aan onderzoek te doen naar hoe onder meer zelfreflectie en training van gevaarherkenning in de opleiding meer aandacht kan krijgen.
Verder zien ze kansen voor educatie na het behalen van het T-rijbewijs. “De rijbewijsplicht kan niet voorkomen dat bestuurders ervoor kiezen na behalen van het examen onnodig risico’s te nemen op de weg. Hier kan voortgezette verkeerseducatie een rol spelen. Met behulp van programma’s specifiek gericht op de doelgroep die vaker onnodige risico’s nemen (jongeren tussen de 16 en 24 jaar) kan er invloed worden uitgeoefend op de risicoacceptatie van bestuurders en hun motivatie om veilig te rijden. Deze doelgroep is goed te bereiken via bijvoorbeeld AOC’s, loonbedrijven en rijopleiders.”
‘T-rijbewijs light’
Om het de bestuurders van kleinere en lichtere voertuigtypen tegemoet te komen, zou een T-Rijbewijs ‘light’ een optie kunnen zijn. “De variatie in voertuigen waarvoor het T-rijbewijs geldt, groot. Het examen is wat betreft moeilijkheidsgraad afgestemd op de bovenkant van de voertuiggroep. Vanuit verkeersveiligheidsoogpunt is de keuze om voor alle (land)bouwvoertuigen en MMBS de T-rijbewijsplicht te laten gelden, het beste. Belangenverenigingen van kleinere en lichtere voertuigtypen pleiten echter voor een splitsing van de doelgroep voor het T-rijbewijs. We bevelen aan om onderzoek te doen naar de haalbaarheid om voor lichtere voertuigen een aparte categorie T-light in te voeren.”
Kenteken
Tot slot noemt het rapport de invoering van het kenteken en een snelheidsverhoging ‘het sluitstuk’ op de ontwikkelingen die met invoering van het T-rijbewijs gestart zijn. “Wat betreft handhaving kan invoering van deze wetgeving een aanleiding zijn om de handhaving op landbouwverkeer te intensiveren. Landbouwvoertuigen kunnen dan door de politie meegenomen worden in reguliere snelheidscontroles en ook periodieke keuringen behoren tot de mogelijkheid. Daarmee wordt de (subjectieve) pakkans groter met als gevolg minder ongewenst gedrag.”
Lees ook:
