Als jonge autopassagiers overlijden, zit er vaak ook een jonge autobestuurder achter het stuur. Dat komt niet alleen door mentale onvolwassenheid of gebrek aan rijervaring van de jonge bestuurder; de invloed van ‘groepsdruk’ en ‘afleiding’ door passagiers op de jonge automobilist speelt ook een rol. Dat blijkt uit de SWOV-factsheet Jonge automobilisten en hun jonge passagiers.

Van alle overleden autopassagiers valt meer dan een derde in de leeftijdscategorie 10-24 jaar. Het merendeel van deze jonge passagiers overlijdt in een auto met een 18- tot 24-jarige achter het stuur.

Groepsdruk

De invloed van groepsdruk en afleiding neemt af naarmate de jongeren ouder worden. Merkwaardig is dat als de jongeren passagiers meenemen die ouder zijn, dan wordt de kans op een ongeval kleiner.

“Jongeren in de leeftijdsgroep tot 24 jaar zijn impulsief, experimenteren graag en gaan risico’s daarbij niet uit de weg. Vooral niet als ze in groepen zijn. Vaak speelt groepsdruk een rol. De jongere probeert er dan alles aan te doen om aan de verwachtingen van de groep te voldoen”, zeggen de SWOV-onderzoekers.

Autobestuurder

Voor jonge autobestuurderskan die groepsdruk negatief uitpakken: ze voelen zich dan opgejut door de passagiers en hebben het gevoel zich te moeten bewijzen. Zo toonde een Amerikaans onderzoek aan dat jonge bestuurders vaker door rood rijden wanneer ze met een leeftijdsgenoot in de auto zitten dan alleen.

Maar passagiers zijn ook een bron van afleiding. Afleiding verstoort de routines van de rijtaak bij jonge automobilisten gemakkelijker dan bij meer ervaren bestuurders. Ander Amerikaans onderzoek liet bijvoorbeeld zien dat in de aanwezigheid van passagiers mannelijke onervaren bestuurders gevaren vaker over het hoofd zagen. Vooral als de passagier een ‘aantrekkelijke’ vrouw was.

Rijgedrag

Naast groepsdruk en afleiding is er nog een derde gevaar, zo waarschuwt de SWOV. Jonge passagiers kunnen op hun beurt ook negatief worden beïnvloed door het gevaarlijk rijgedrag van de bestuurder. Dan is de kans groter dat zij dit gedrag ‘normaal’ gaan vinden en het later als bestuurder zelf ook gaan vertonen.

Om het aantal slachtoffers onder jongeren terug te dringen, kennen de VS, Australië en Nieuw-Zeeland een verbod voor jongeren om met passagiers in de auto te rijden, als onderdeel van een getrapt rijbewijs. In staten in de VS waar deze maatregel is ingevoerd, heeft dit geleid tot circa 9% minder dodelijke ongevallen onder 16-17-jarigen.

SWOV

De SWOV beveelt aan dat er nader onderzoek in Nederland wordt gedaan om de vraag te beantwoorden in welke mate jonge passagiers overlijden bij een jonge bestuurder. Vervolgens zou moeten worden bezien op welke manier dit probleem kan worden teruggedrongen.