De verkeersregel waarbij fietsers en bromfietser in bepaalde gevallen door rood licht mogen rijden, zet aan om ook in situaties waar het uitdrukkelijk niet de bedoeling is het rode licht te negeren. Dat blijkt uit onderzoek van het Instituut voor Mobiliteit (IMOB) van de Universiteit Hasselt. “Verder onderzoek naar het onderwerp bevelen we dan ook sterk aan. Want het negeren van rood licht op plaatsen waar de uitzondering voor fietsers niet van kracht is, leidt tot levensgevaarlijke situaties”, zo stellen de auteurs. 

In onder meer Nederland, België en Frankrijk is de regel van kracht, waarbij fietsers en bromfietsers op verschillende kruisingen door rood licht mogen rijden om rechtsaf te slaan. De maatregel is bedoeld om de reistijd en het aantal keren onnodig stoppen voor fietsers te verminderen, en op die manier fietsen aantrekkelijker te maken. Maar het zet aan tot het rijden door rood op plekken waar dit niet de bedoeling is, zo blijkt nu uit de onderzoeksdata.

Onderzoek

De onderzoekers van de Belgische universiteit analyseerden het fietsgedrag van 768 personen. In een online enquête kregen de deelnemers foto’s van verschillende verkeerssituaties voorgelegd. Steeds moesten de respondenten aangeven hoe groot de kans was dat ze in die specifieke situatie door rood licht zouden fietsen om rechtsaf te slaan.

De deelnemers van het onderzoek waren vooraf ingedeeld in twee onderzoeksgroepen. De ene helft van de groep werd voor aanvang van de vragen herinnerd aan het bestaan van de ‘rechtsaf door rood’-regel in sommige situaties. De andere helft niet. De deelnemers die zich meer bewust waren van die regel, bleken ook meer geneigd om op plaatsen waar het niet is toegestaan door het rode licht te fietsen, zo wordt in het rapport gesteld.

Risico

Uit de onderzoeksdata bleek daarnaast dat voornamelijk mannen, jongeren en mensen die vaker vormen van risicogedrag op de fiets vertonen in de vorm van onder meer fietsen onder invloed van alcohol en bellen tijdens het fietsen, meer geneigd zijn om door rood te fietsen als dat niet is toegestaan.

Nederlandse wegbeheerders kunnen het door rood rijden voor fietsers plaatselijk toestaan door bijvoorbeeld onder het betreffende verkeerslicht een bord met ‘rechtsaf vrij’ te plaatsen. Waar de mogelijkheid in België pas in 2012 werd ingevoerd, kunnen fietsers in Nederland als sinds 1990 legaal het rode licht negeren.

Rood

Vorige maand kwam tevens uit onderzoek naar voren dat ruim een kwart van de Nederlandse fietsers doorrijdt als het verkeerslicht op rood staat. “Een serieus probleem”, zo stelde de onderzoekster. “Want de verwondingen die fietsers oplopen door roodlichtnegatie zijn ernstiger dan fietsersongevallen met een andere oorzaak.”

Evelien van de Meel deed in samenwerking met de TU Delft een video-observatieonderzoek op vijf kruispunten in Den Haag. De percentages ‘roodlichtrijders’ varieerden van 4,9 tot 46,8 procent. Het zijn gemiddeld vaker mannen dan vrouwen die het stopteken negeren.

Ongeval

Mannen rijden 1,3 keer vaker door rood dan vrouwen, zo bleek uit de Nederlandse onderzoeksdata. En jonge fietsers negeren rood licht bijna twee keer zo vaak als oudere fietsers. Naast sekse en leeftijd bleken ook factoren als oversteekafstand bepalend te zijn. Hoe korter de afstand, hoe meer het rode licht genegeerd werd.

De wachttijd is van invloed op roodlichtnegatie, zo constateerde Van de Meel. Ook verkeersdrukte op het kruispunt kan leiden tot een afname van het aantal fietsers dat door rood rijdt. Uit ongevallencijfers uit de periode 1993-2009 blijkt dat in 11 procent van de geregistreerde ongelukken waarbij fietsers betrokken waren, het rijden door rood licht een rol speelde.