Spitsstrook gebruiken buiten spits leidt tot onveiligere situaties

Het openstellen van spitsstroken op rustige momenten van de dag maakt het verkeer vier keer onveiliger dan wanneer deze dicht zijn. Dat blijkt uit onderzoek van advies- en ingenieursbureau Grontmij en SWOV, die de risico’s analyseerden in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu en Rijkswaterstaat. Het advies is dan ook om spitsstroken alleen tijdens de spits vrij te geven en verder zoveel mogelijk gesloten te houden.

Het onderzoek is gehouden op basis van ‘harde cijfers’: verkeersdata uit de weg en ongevallendata. Hiervan is de verkeersveiligheid vergeleken van spitsstroken in vergelijking met reguliere wegen met vluchtstrook. “De overall conclusie van het onderzoek: spitsstroken zijn niet onveiliger dan reguliere wegen met vluchtstrook, mits de spitsstroken juist worden ingezet”, zo meldt Grontmij.

Niet permanent open

Uit de analyse blijkt dat een geopende spitsstrook in rustige verkeerssituaties bijna vier keer onveiliger is. “Mogelijke redenen zijn onderbenutting van de spitsstrook, een ongeloofwaardig snelheidslimiet en grotere snelheidsverschillen met voertuigen op naastgelegen rijstroken”, zo is te lezen in het rapport.

Naar aanleiding van de bevindingen vormt het rapport respons op geluiden in de politiek en maatschappij die ervoor stemmen om spitsstroken langer of zelfs permanent open te stellen, zo stelt Grontmij. “Ons advies is om de opening van de spitsstroken in rustige verkeerssituaties juist zoveel mogelijk te voorkomen.”

Spitsstroken niet onveiliger

In het onderzoek werd verder onderzocht of de vrees van automobilisten gegrond is, omdat zij vaak denken dat spitsstroken onveilig zijn. Dat heeft vooral te maken met een smalle rijstrook, het vlak rijden naast de vangrail, het passeren van een doorgetrokken streep en de vrees voor pech zonder vluchtstrook. “Niet iedere automobilist durft daarom de spitsstrook te gebruiken”, stelt het bureau.

Die vrees haalt Grontmij echter onderuit in het rapport. Compenserende maatregelen neutraliseren de potentiële extra onveiligheid voldoende, zo wordt geconcludeerd. “Denk hierbij aan maatregelen als een verlaagde maximumsnelheid, een inhaalverbod voor vrachtverkeer, de aanleg van vluchthavens, openbare verlichting en camerabewaking vanuit de verkeerscentrale.”

Verkeersdrukte bepalen

De Onderzoeksraad voor Veiligheid riep de minister eind 2012 op om een omslagpunt ten aanzien van verkeersdrukte te bepalen wanneer een spitstrook onveiliger wordt. Het onderzoek van Grontmij laat zien dat spitsstrooktrajecten links zo’n omslagpunt niet hebben, maar dat spitsstroken aan de rechterkant bij wegen met structurele kans op file, wel onveiliger zijn. “Wij stellen daarom ook dat spitsstrooktrajecten rechts met structurele kans op file baat hebben bij een reguliere wegverbreding met een vluchtstrook”, aldus Grontmij.

De verkeersonveiligheid op spitsstrooktrajecten rechts vindt vooral rond toe- en afritten plaats. Het advies hierbij is om die onveiligheid aan te pakken maar het is nog niet duidelijk welke maatregelen hiervoor zouden kunnen werken. Daar moet nader onderzoek voor worden gedaan.