‘Rijsimulator is goedkoop, veilig en effectief alternatief’
Rijden in een rijsimulator is een goedkoop, veilig en effectief alternatief voor rijlessen in een echte auto. Dat blijkt uit onderzoek van Stefan de Groot van de TU Delft, die vorige maand op het onderwerp ‘rijsimulatoren’ promoveerde. De simulator bleek eerder al een goede voorspeller voor het rijgedrag op de weg, maar er zijn nog steeds mogelijkheden om de installaties verder te ontwikkelen, stelt de onderzoeker. “De objectieve data kan nog verder benut worden om de training te verbeteren”, aldus De Groot in zijn proefschrift.
In het meest recente onderzoek van De Groot wordt betoogd dat rijsimulatoren over het algemeen goedkoper, veiliger en effectiever werken dan het lesgeven in een niet-gesimuleerde omgeving. Personeels- en brandstofkosten worden gedrukt en leerlingen kunnen in hun eigen tempo fouten maken en van die fouten leren. Toch zijn er nog steeds ontwikkelingen mogelijk om simulatoren te verbeteren, concludeert de promovendus. Zo kunnen de meetgegevens worden gebruikt voor preciezere feedback en is het mogelijk om het rijden in een simulator realistischer te laten voelen.
Onderzoek
Tien jaar geleden deed de rijsimulator haar intrede in verschillende rijopleidingen. Aanvankelijk ontvangen met de nodige scepsis, hebben Nederlandse rijscholen internationaal gezien inmiddels de meeste simulatoren in gebruik. Een reeks van onderzoeken toonde de verschillende voordelen van het gebruik aan. Wel valt er bijvoorbeeld op het gebied van de kennisoverdracht volgens De Groot nog winst te behalen. Zo moeten de lessen volgens hem minder met behulp van tekst plaatsvinden en meer door real-time demonstraties.
In 2005 startte een onderzoeksgroep van de universiteit met als uitgangspunt de vraag hoe betrouwbaar een rijsimulator is als alternatief voor de lesauto. Onderzoekers Stefan de Groot en Joost Winter deden de afgelopen jaren verschillende studies en experimenten om hiervoor wetenschappelijke data te verzamelen.
Grenzen
De Groot onderstreept dat de simulatoren bij uitstek geschikt zijn om mensen te laten ervaren wat de grenzen van hun gedrag zijn, zonder de kans op letsel. Onderzoek van zijn collega toonde daarnaast in 2007 aan dat leerlingen die rijlessen volgden met behulp van een simulator 4 tot 5 procent meer kans hebben om te slagen dan het landelijke gemiddelde. Die slagingskans zou toenemen naarmate het aantal lessen op de simulator toeneemt.
In 2012 werd de relatie aangetoond tussen fouten en overtredingen in de simulator en de fouten en overtredingen op de weg. Kandidaten die gesimuleerd vaak de fout in gingen, hadden uiteindelijk ook meer uren op de weg nodig om tot een rijbewijs te komen.
Lessen
In het promotieonderzoek van De Groot wordt aangetoond dat effecten als het aanspannen van gordels, het vibreren van stuurwielen en het geluid van piepende banden het rijden in de toekomst nog realistischer maken. Veelgehoorde kritiek is immers nog steeds dat een simulatorrit niet op een rit in een echte auto lijkt. “Maar er is een onderscheid tussen rijden en gedrag”, zo stelt Jorrit Kuipers van rijsimulatorproducent Green Dino.
Kuipers was de afgelopen jaren als coördinator betrokken bij de onderzoeken die door de TU werden uitgevoerd. “Al wordt het rijden in de simulator niet als realistisch beschouwd, het uiteindelijke rijgedrag van de leerling komt wel degelijk overeen met het gedrag in een echte auto, zo is uit onderzoek gebleken”, laat hij weten. “En omdat leerlingen in de simulator hetzelfde rijgedrag vertonen als in een echte auto, maken leerlingen die les kregen in een simulator en vervolgens op de weg in het totaal ongeveer evenveel lesuren als een leerling die alleen maar op de weg heeft gezeten.”
Effecten
Dat verschillende effecten zoals trillingen en geluiden het rijden realistischer maken, onderschrijft de producent. “Green Dino heeft daarin keuzes moeten maken. Onze software maken we steeds realistischer. Maar we gaan daarentegen niet te ver in het toevoegen van bijvoorbeeld aanspannende gordels en beweging. Dat doen we om de kostprijs voor de apparaten te drukken. Voor de beleving van de leerling is het heel interessant natuurlijk, maar voor de leerwaarde heeft het uiteindelijk geen toegevoegde waarde.”
Momenteel kost een rijsimulator zo’n 12.500 euro exclusief BTW. Per lesuur kan gerust een prijs van 20 euro gehanteerd worden, stelt Kuipers. “De kostprijs voor een lesuur ligt onder de 10 euro, dus dan heb je 100 procent winstmarge. Dat is uitzonderlijk als je ziet dat een marge van ongeveer 3 procent voor de rijschoolbranche wordt gehanteerd.”
Belonen
Hoeveel lessen op de simulator gegeven worden, hangt volgens hem af van de leerling en de rijschool. “De meeste rijscholen gaan tot 10 lessen, maar er zijn er ook die met succes tot 20 uren gaan. Het is net waar de leerling behoefte aan heeft.”
Ook bij Green Dino begrijpen ze dat jongeren het rijden in een échte auto niet aan hun neus voorbij willen laten gaan en dus misschien minder snel voor lessen in een simulator kiezen. “Wij adviseren om te belonen: als de les in de simulator goed is gegaan, laat je de leerling bijvoorbeeld zelf naar huis toe rijden.”
Leereffectiviteit
Kuipers vindt dat een simulator van toegevoegde waarde is voor een rijschool. “De onderzoeken van de afgelopen tien jaar hebben dat steeds aangetoond. En in tegenstelling tot de onzekerheid over loonkosten en belastingen in de toekomst weet je als rijschoolhouder nu al wat je de komende jaren aan je apparaat kwijt gaat zijn.”
Dat de leereffectiviteit in een simulator minder is dan in een echte auto, dat ontkent de producent stellig. “Die bewering is gewoon niet waar. Daarnaast vallen prestaties van net geslaagde leerlingen vaak terug, omdat hun instructeur opeens niet meer naast ze zit om te helpen, terwijl ze dat wel gewend zijn.”
Roosmarijn Dierick
