De Verkeersveiligheidscoalitie vraagt het nieuwe kabinet om de wegen veiliger in te richten, om zo het hoge aantal verkeersdoden en -slachtoffers in Nederland aan te pakken. Daarbij gaat het vooral om een veilig ontwerp én goede aanleg. Hoe ziet een veilig ontworpen en aangelegde weg eruit? Self explaining roads kunnen bijdragen aan meer verkeersveiligheid, gelooft Jan Theeuwes van de Vrije Universiteit Amsterdam.

Self explaining roads zijn wegen die zichzelf uitleggen aan weggebruikers. “De weg moet passen bij het gedrag van de weggebruiker. Die moet zelfs zonder bord snappen hoe hij zich moet gedragen”, legt Theeuwes uit.

Gedachte bij weginrichting

Voorbeelden zijn bijvoorbeeld autosnelwegen en woonerven, omdat die zijn ontworpen met een bepaalde gedachte. Bij autosnelwegen komt er geen kruisend verkeer, zodat auto’s hoge snelheden kunnen halen. Woonerven zijn juist zo ingericht dat chauffeurs interactie verwachten met andere weggebruikers of bewoners van de wijk. Bij veel andere wegen is dat echter niet het geval.

Daardoor is niet meteen duidelijk voor de weggebruikers wat de maximumsnelheid is, of er fietsen op de weg kunnen rijden en of er wellicht mensen kunnen oversteken. Dit kan ertoe leiden dat weggebruikers harder rijden dan toegestaan, omdat ze verwachten geen kruisend verkeer tegen te komen. Juist op dit soort wegen gebeuren de meeste ongevallen, meent Theeuwes. “Het meest gevaarlijk is wanneer er een verwachting wordt gewekt die niet klopt.”

Borden of infrastructurele maatregelen

Hoe zorg je er dan voor dat mensen zich op de juiste manier gedragen? Borden zijn hiervoor niet erg geschikt, stelt Theeuwes. Een bord langs de weg is eigenlijk een teken dat de weg juist niet goed is ontworpen. “Als een weg uitnodigt om 80 kilometer per uur te rijden, is het niet erg effectief om een bord 50 te plaatsen.”

Infrastructurele maatregelen zijn daarentegen beter geschikt. Een drempel geeft een duidelijk signaal aan weggebruikers dat ze op die weg niet te hard kunnen rijden. Hij wijst op de inrichting van woonerven, waar automobilisten veel stuurbewegingen moeten maken. Dit dwingt ze om een langzamere snelheid aan te houden. “Dit soort maatregelen zorgt ervoor dat mensen het juiste gedrag vertonen.”

Advies gemeenten

Theeuwes adviseert gemeenten die aan de slag moeten met nieuwe wegen of de herinrichting van wegen om altijd vanuit de weggebruiker naar het wegvak te kijken. Daarvoor is een geoefend oog nodig, maar op die manier kan zichtbaar worden dat een wegbeeld soms niet helemaal consistent is en er zo voor zorgt dat mensen de fout ingaan. Ook voor black spots kan het verstandig zijn hier vanuit de weggebruiker naar te kijken. Zo zou een vinger gelegd kunnen worden op de oorzaak van het verkeerde rijgedrag.

De term self explaining roads is inmiddels 25 jaar oud. Er zijn in de tussentijd goede stappen gezet, al is de autosnelweg in Nederland de laatste tijd iets minder self explaining geworden door de druk op mobiliteit. Daardoor mogen auto’s nu soms op de vluchtstrook en er gelden op verschillende tijden verschillende snelheden. “Er is heel veel gebeurd in Nederland en het gaat de goede kant op. Maar het kan altijd beter.”

Lees ook:

• ‘Hoge aantal verkeersdoden vereist dringend actie van Rijksoverheid’
• Letselbureau wil haaientanden bij gevaarlijke uitritten
• VVN: 600.000 overbodige verkeersborden in Nederland