Franchisenemers krijgen mogelijk een geschillencommissie die conflicten tussen franchisegevers en -nemers moet oplossen. Minister Henk Kamp van Economische Zaken zegde in een Kamerdebat toe de mogelijkheden voor een dergelijk orgaan te onderzoeken. Ook gaat hij het nut van een Nederlandse erecode voor de franchisebranche bekijken, zo liet hij weten. Een deel van de Tweede Kamer drong eerder al bij minister Kamp aan op extra regelgeving op het gebied van franchising, maar hij stelde tijdens het debat de huidige wetgeving voldoende toereikend te vinden. 

Onder andere PvdA, PVV en SP vinden de posities van de franchisegevers en -nemers op dit moment nog te verschillend. Om de franchisenemers te beschermen, pleitten die partijen dan ook voor aanvullende regels. Ze zeggen zich zorgen te maken over het gegeven dat franchisegevers informatie over financiële situatie van een keten achter kunnen houden als deze in slecht weer belandt. De franchisenemer kan door een gebrek aan informatie of door verkeerde informatie voor verrassingen komen te staan na het tekenen van een franchise-overeenkomst, zo is de gedachte.

Franchiseformules

Op de Nederlandse markt zijn naar schatting ongeveer 700 franchiseformules actief. Ook in de rijschoolbranche is franchise ondernemerschap een veelgebruikte formule. De Tweede Kamer debatteerde over het onderwerp, omdat verschillende ondernemers klaagden dat de contracten niet eerlijk zijn. Sommigen zouden verplicht zijn om goederen en diensten van de franchiseger af te nemen, ook als ze ergens anders beter of goedkoper zijn. En de afspraken voor het sluiten van de contracten zouden soms te rooskleurig worden voorgesteld.

Om te mogen werken voor een franchisegever moet net als in alle andere vakgebieden ook binnen de rijschoolbranche periodiek een vast bedrag worden neergeteld door bijvoorbeeld een franchise-instructeur. Dit terwijl bij een tekort aan leerlingen de baten niet altijd opwegen tegen die te betalen ‘fee’. In de veelal langjarige contracten zijn vaak geen harde afspraken met betrekking tot leerlingenaantallen opgenomen. De partijen die het debat aanzwengelden, willen dat het door middel van een wetswijziging gemakkelijker wordt om in zo’n geval een contract te veranderen of op te zeggen.

Franchise

Er bestaat op dit moment een Europese Erecode. Dit is een gedragscode, maar geen formele wet. Volgens een deel van de Kamer wordt die code niet voldoende nageleefd. Minister Kamp is naast het onderzoek naar de mogelijkheid van een geschillencommissie bereid om te bekijken wat de toegevoegde waarde van een Nederlandse erecode kan zijn, zo liet hij aan de Kamer weten. Naar verwachting komt hij nog voor het einde van de zomer met meer duidelijkheid.

Extra regelgeving voor de franchisebranche zei de minister overigens niet nodig te vinden. Dit omdat hij ondernemers niet met nog meer regels wil belasten. Ook zei hij de huidige wetgeving voldoende te vinden.

Ondernemers

De minister erkende dat er ongelijkheid kan bestaan tussen franchisegers en franchisenemers. “Maar praktijkgevallen tonen dat de franchisenemers bijvoorbeeld al beginnen met het doen van investeringen of anderszins verplichtingen aangaan voordat ze de franchiseovereenkomst getekend hebben of deze zelfs maar in handen hebben”, zo reageerde hij eerder dit jaar op Kamervragen over het onderwerp.

“De indruk ontstaat dat franchisenemers zich soms te veel haasten en daardoor onvoldoende kritisch zijn op de verdeling van rechten en verplichtingen in de overeenkomst en wat dit voor hun zal betekenen in de praktijk.” De minister stelde toen al dat dat hij niet gelooft dat dat probleem te verhelpen is door middel van wetgeving. “Het biedt wel perspectief om winst te behalen door het geven van goede voorlichting”, zo reageerde hij.

ZZP

Ook Maarten Post, voorzitter van Stichting ZZP Nederland, zegt voorbeelden te kennen van franchisecontracten die weinig ruimte laten voor ondernemersvrijheid. Van formules als Bakker Bart en speelgoedketen Top1Toys, maar ook ondernemingen binnen de rijschoolbranche. “Ik weet bijvoorbeeld van een formule in Rotterdam waar voor 12,50 euro per uur rijlessen worden gegeven. Omdat de franchisegever die prijs heeft vastgesteld, moeten de franchisnemers daarin mee gaan. Ze hebben geen marge en draaien verlies. En het erge is dat het een prijsspiraal is. De prijs zal waarschijnlijk alleen nog maar verder zakken.”

Toch hebben de franchisenemers een geslaagde samenwerking naar zijn zeggen in eigen hand. “Een ondernemer hóeft dat franchisecontract niet te tekenen. De ondernemers zijn zich er daarnaast te weinig van bewust dat ze kunnen onderhandelen met hun potentiële franchisegever. In Nederland komt dat bijna niet voor.” Dat het onderwerp in Den Haag op de agenda staat, is volgens hem een ‘eerste stap in de goede richting’. “Al zal het daarmee niet meteen tot oplossingen komen, er is wel sprake van een stukje aandacht. Franchisenemers moeten weten dat ze eisen kunnen stellen en dat een contract tekenen een keuze is.”

Roosmarijn Dierick