Een kadergroep van vakbond CNV heeft een cao-concept voor rijinstructeurs in loondienst opgesteld. Voor iedere instructeur die in loondienst werkt moet onder meer een minimumsalaris op basis van ervaringsjaren worden gehanteerd, zo staat in het concept beschreven. De minimum-uurlonen lopen uiteen van 10,76 tot 16,69 euro bruto per uur, afhankelijk van de rijbewijscategorie. Ook worden instructeurs via hun werkgever in een bedrijfspensioenfonds ondergebracht en valt de WRM-bijscholing onder ‘buitengewoon verlof met behoud van salaris’. “Het concept zou bij wijze van spreken morgen al ingevoerd kunnen worden”, zo stelt Peter van Ierlant van de kadergroep. “Maar we moeten eerst van de rijschoolbranche weten wat ze van het huidige voorstel vindt.”

Volgens Van Ierlant is het ’te gek voor woorden’ dat er in Nederland nog een beroepsgroep bestaat die zonder cao werkt. “Het is een kwestie van zelfrespect. Als je voor een hongerloontje dag in dag uit loopt te zwoegen, moet je je op een gegeven moment af gaan vragen waar je mee bezig bent als er verder niets voor je geregeld is. Dat er per 1 juli een wettelijke ontslagbescherming voor rijschoolhouders gaat gelden is natuurlijk fantastisch. Maar het is wat ons betreft niet genoeg. Daarom vinden we het belangrijk dat er draagvlak komt voor een cao.”

Cao

Een cao kan door individuele rijscholen en hun rijinstructeurs worden gevolgd. In Nederland wordt het document echter pas algemeen bindend verklaard voor de hele branche, als aan het zogenaamde ‘meerderheidsvereiste’ wordt voldaan. Van het totale aantal rijinstructeurs dat in loondienst binnen de branche werkt, moet 60 procent bij een rijschool werken die de cao al afgesloten heeft. Het is de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid die in zo’n geval een ‘algemeen verbindend verklaring’ kan uitspreken.

“Rijschoolhouders zullen misschien schrikken van ons initiatief, maar ik denk dat mensen die loyaal zijn en daarvoor ook worden beloond, uiteindelijk beter werk af gaan leveren. En daar is het uiteindelijk toch ook om te doen.”

Rijinstructeur

Een rijinstructeur moeten bij indiensttreding worden ingeschaald op de salaristrede die overeenkomt met zijn ervaring, zo staat onder meer in het concept beschreven. In het document is dit vertaald naar ervaringsjaren binnen de branche. Concreet betekent het dat een B-instructeur met één jaar ervaring per uur een minimumtarief van 11,32 euro bruto moet gaan verdienen. Bij tien jaren aan ervaring ligt het minimumuurloon op 14,69 euro per uur. Ook voor de andere bevoegdheidscertificaten zijn loontabellen in het concept opgenomen.

“Rijinstructeurs verdienen momenteel vaak veel te weinig en maken te veel uren om rond te kunnen komen. Als je de verkeersveiligheid wil bevorderen, is dát dan ook een van de punten die aangepakt zouden moeten worden. De lesprijzen moeten dus omhoog. En daarnaast voorkomt het de huidige wildgroei aan eenpitters, die absurd lage prijzen hanteren en daarmee de instructeurs in loondienst scherp beconcurreren. Zij zouden waarschijnlijk ook liever in loondienst werken, maar beginnen voor zichzelf omdat de arbeidsvoorwaarden voor diegenen in loondienst zo slecht geregeld zijn. Met een cao wordt het geven van rijles onder een werkgever veel interessanter.”

Werknemer

Wanneer de rijinstructeur geen les kan geven, bijvoorbeeld door het niet aanwezig zijn van een rijbewijskandidaat door te laat afmelden of verhindering, zal het salaris worden doorbetaald, zo valt te lezen. Dit is ook het geval als de werknemer tussen verschillende lessen door geen leerling in het lesvoertuig heeft zitten. De instructeur krijgt daarbij per dag een half uur doorbetaald voor het in orde maken van administratie en bijvoorbeeld het wassen van de lesauto.

De rijinstructeur heeft bij een vijfdaagse werkweek van 40 uur in beginsel recht op 25 betaalde vakantiedagen per jaar, wat overeenkomt met 200 uur, zo wordt in het concept-document gesteld. Vanaf de leeftijd van 55 jaar, komen daar extra dagen bij. De vakantiedagen die aan het einde van het vakantiejaar nog niet zijn opgenomen, kunnen tot maximaal 10 dagen worden meegenomen naar het volgende jaar of worden uitbetaald. De vakantietoeslag is 8 procent van het bruto jaarsalaris.

Functioneren

Ten minste een keer per jaar moet een functionerings- en beoordelingsgesprek plaatsvinden, zo valt daarnaast te lezen. De resultaten van het gesprek worden op papier gezet en door zowel de leidinggevende als de rijinstructeur ondertekend. Tijdens dat gesprek moeten eventuele loonsverhogingen en vergoedingen aan de orde komen. De werkgever moet ook een toekomstperspectief bieden wat betreft eventuele functie-verbeteringen en mogelijkheden binnen de bedrijfsvoering, zo wordt aangegeven.

Ook is een artikel over buitengewoon verlof in het document opgenomen. Bij het huwelijk van de werknemer kan bijvoorbeeld aanspraak worden gemaakt op twee dagen buitengewoon verlof met behoud van salaris. Hetzelfde geldt bij de bevalling van de levenspartner. Voor uitvaarten en crematies staat één dag en een maximum van vier dagen als de werknemer belast is met het regelen ervan. Ook de WRM-bijscholing geldt als buitengewoon verlof met behoud van salaris.

Rijschool

De werknemer tekent daarbij voor geheimhoudingsplicht voor informatie die niet voor derden is bestemd en moet tijdens het dienstverband voldoen aan onder meer de kledingvoorschriften van het bedrijf. Schades aan de lesauto die tijdens de rijles zijn gereden, kunnen in beginsel niet op de werknemer worden verhaald. “Uitzondering op dit beginsel is de situatie waarin de schade het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer”, zo valt te lezen.

Boetes die voortkomen uit verkeersovertredingen van de werknemer kunnen door de werkgever worden ingehouden op het loon. Hierbij moet de rijinstructeur wel de tijd hebben gekregen om bezwaar tegen de boete aan te tekenen of in beroep te gaan. Kosten voor de aanvraag van onder meer een geneeskundige verklaring of een verklaring omtrent het gedrag (VOG) zijn overigens in principe wel voor de werkgever.

Loondienst

Een werkgever is voor werknemers van 21 jaar en ouder verplicht aangesloten bij het Bedrijftakpensioenfonds. Van Ierlant: “Het is vreemd dat er veel aandacht is voor ZZP’ers en hun pensioenvoorziening, terwijl rijinstructeurs in loondienst nu nog compleet worden vergeten. Zij kunnen van dergelijke zaken nu ook niet profiteren, terwijl ze wel een arbeidscontract getekend hebben. De regelgeving en afspraken over arbeidsomstandigheden zijn juist in de werkgever-werknemerrelatie heel belangrijk zijn, bijvoorbeeld in het geval van een geschil.”

De kadergroep is inmiddels al enkele jaren bezig om een cao voor rijinstructeurs in loondienst op te stellen. “Het document moet nog getoetst worden door de juridische dienst van CNV, maar we hebben al vernomen dat eventuele wijzigingen voornamelijk in de indeling zullen gaat zitten, niet in de inhoud.” Van Ierlant stelt overigens geen datum om eventuele implementatie te durven plakken. “Omdat de rijschoolbranche zo versnipperd is, is het invoeren van een cao geen gemakkelijke opgaven. Als ik 2017 roep, zullen sommigen ons voor gek verklaren. Aan de andere kant moet het balletje aan het rollen gaan en kan het dan snel gebeurd zijn.”

Branchevereniging

Bovag Rijscholen liet enkele jaren geleden al weten niets te zien in een cao voor de rijschoolbranche. Dit omdat die afspraken maar voor een klein deel van de rijinstructeurs opgaan. “Omdat de cao-afspraken niet voor de rest gelden, is de kans aanwezig dat de bedrijven die onder de cao vallen een concurrentie-nádeel krijgen in plaats van een -voordeel”, zo liet een woordvoerder toentertijd weten. Bovag-woordvoerder Tom Huyskens stelt nu: “De situatie is niet veranderd in de afgelopen jaren: een relatief klein deel van instructeurs is in loondienst.” Hij laat dan ook weten een cao ‘volstrekt zinloos’ te vinden.

FAM Verkeersscholen lijkt positiever tegenover het initiatief te staan. “Het concept is nog niet met onze leden besproken, dus ik spreek nu even op eigen titel als ik zeg dat het positief kan zijn”, aldus voorzitter Ruud Rutten. “Maar het is de moeite waard het onderwerp aan de orde te stellen bij onze rijscholen, want ik weet dat er in het verleden al vaker over is gesproken. Wij zijn nooit onwelwillend. Een cao heeft natuurlijk voor- en nadelen, maar het is belangrijk dat rechten en plichten zijn vastgelegd. Het is niet voor niets dat ik binnen mijn eigen rijschool met een zelf opgestelde soort cao werk. Het is absoluut iets om over na te denken.”

Politiek

Het cao-concept wordt binnenkort aan de brancheorganisaties voorgelegd, zo geeft Van Ierlant aan. “We willen eerst draagvlak bij rijschoolhouders en rijinstructeurs creëren en vervolgens naar hogerop. Draagvlak is voor ons ontzettend belangrijk. Als de branche in het geheel een vuist maakt, worden ze zich er in Den Haag misschien gelijk van bewust dat de rijschoolbranche veelal wordt vergeten. De politiek moet de rijschoolbranche ook gaan respecteren.”

Volgens de kadergroep is het cao-concept ook een middel om naar de consument toe duidelijk te maken dat een rijschool niet voor stuntprijzen les kan geven en serieuze ondernemingen zijn. “Er moet belasting betaald worden, de lesauto’s moeten onderhouden worden en verzekeringen en het pensioen van instructeurs moeten worden betaald”, aldus Van Ierlant. “Door deze cao kan de branche van het imago van ‘cowboybranche’ afkomen.”

Roosmarijn Dierick