In Noord- Limburg nemen binnen enkele maanden honderd leerlingen deel aan een pilot waarbij de reguliere rijopleiding wordt uitgebreid met extra training en de kandidaten ook na het behalen van het rijbewijs nog begeleiding krijgen. De opleiding bestaat onder andere uit extra rijlessen van achter de computer, training op het gebied van gevaarherkenning, evaluatieonderzoeken en lessen aan de hand van leerlingenprofielen. Wanneer de kandidaten hun rijbewijs eenmaal op zak hebben, volgen terugkomdagen. “Want leren houdt niet op met het behalen van het rijbewijs”, zo stellen de initiatiefnemers. “Wij willen ervoor zorgen dat jonge automobilisten ook de eerste zes tot twaalf maanden zonder kleerscheuren doorkomen.”

In de sessie ‘Rijopleiding moet beter’ tijdens het Nationaal Verkeersveiligheidscongres 2014 in Den Bosch werd door onderzoeker Jan Vissers en projectcoördinator Peter van Wijlick van het Regionaal Mobiliteitsoverleg Noord-Limburg de inhoud van de op handen zijnde pilot ‘Jonge Automobilisten’ besproken. Het project gaat draaien bij Verkeersschool Ruud Rutten in Venlo. “Onder jongeren tussen de 18 en 24 jaar is het verkeer nog steeds doodsoorzaak nummer één. Wij willen met de pilot proberen om de ongevallenpiek die in het eerste jaar na het behalen van het rijbewijs bestaat, weg te nemen”, zo stellen zij.

Rijopleiding

Door middel van een meer coachende lesmethode, het opstellen van leerlingenprofielen en het volgen van online lessen door leerlingen, streven Wijlick en Vissers ernaar Limburg naar nul verkeersdoden te tillen. “We gaan niet alles opnieuw uitvinden”, zo laat Vissers weten. “Maar we gebruiken bestaande methoden die bewezen werken.”

Aan het begin van de opleiding vult de leerling een aantal vragen digitaal in. Daarvan wordt vervolgens een leerlingprofiel gemaakt. Vissers: “Als een instructeur weet hoe de kandidaat in zijn lesauto in elkaar zit en in bepaalde situaties reageert, kan hij daar veel beter rekening mee houden en op inspelen tijdens de rijlessen.”

Leerling

Door middel van een leerlingvolgsysteem worden de vorderingen van de leerling daarnaast steeds heel precies in kaart gebracht en bijgehouden. De kandidaat stelt zelf zijn leerdoelen en evalueert regelmatig zijn eigen kunnen, maar ook de instructeur geeft gedurende de opleiding steeds gedetailleerde beoordelingen en er vinden evaluatieonderzoeken plaats”, aldus de onderzoeker.

Door middel van een online rijsimulator kunnen door de leerling ook virtuele uren achter het stuur gemaakt worden. Op die manier kan meer ervaring worden opgedaan en geoefend worden met moeilijke situaties, zonder dat ze echt tot gevaar leiden. “De leerling kan het systeem zo vaak en lang gebruiken als hij zelf wil. Want het draait uiteindelijk allemaal om vlieguren maken”, aldus Vissers.

Ervaring

Met lessen zelfstandig rijden wordt de leerling in de eindfase van de rijopleiding getest op het autonoom rijden in onbekend gebied. “Dat moet de kandidaat ook doen als hij zijn rijbewijs heeft. Dus daar gaan we tijdens de rijopleiding al mee aan de slag. Gedurende de opleiding trekt de instructeur zich al steeds meer terug.”

Op een afgesloten terrein ervaren leerlingen daarnaast wat het is om in een noodsituatie terecht te komen. “Het zijn uitdrukkelijk geen trainingen zoals sliplessen. Want wij willen die situaties juist helpen voorkomen en laten zien dat je ze gewoonweg niet onder controle hebt zodra je erin terechtkomt. Wel laten we voelen hoe het is om zoiets mee te maken.”

Terugkomdag

Ongeveer zes maanden na het behalen van het rijbewijs volgt een terugkomdag voor de nieuwbakken bestuurders, zo is de planning. Tijdens die dag kunnen ze ervaringen met elkaar delen en wederom onder begeleiding van een rijcoach de weg en de baan op gaan. Vissers: “Ook wordt de leerling gedurende die periode extra getraind door middel van online aanvullende rijlessen. Het is immers belangrijk dat ze in die beginperiode op de weg door blijven leren.”

Tijdens de bijeenkomst in Den Bosch plaatsten de aanwezigen ook enkele kanttekeningen bij de op handen zijnde pilot. “Ben je met zoveel nadruk op de tweede fase van het rijbewijs niet gewoon aan het repareren?”, zo werd gesteld. “Dat zou betekenen dat er iets mis is met de basis. Dan moet je daar toch juist mee aan de slag gaan?”

Ongevallen

Wijlick wees als reactie daarop op de ongevallengrafiek en de piek die daarin te zien is bij personen die tussen de zes en twaalf maanden in het bezit zijn van hun rijbewijs. “Wij pakken zowel de rijlessen als de periode na het behalen van het pasje aan. Omdat het lastig aan te tonen is dat iets effectief is, vergelijken we de behaalde resultaten van de honderd deelnemers met honderd kandidaten van de reguliere opleiding. Want pas als we kunnen laten zien dat het werkt, kunnen we aan uitrollen denken.”

De initiatiefnemers houden er rekening mee dat niet iedere leerling behoefte zal hebben aan een dergelijk uitgebreider traject. Ze onderschrijven dat het over het algemeen de meer bewuste rijders zullen zijn die aan de pilot gaan deelnemen, zo bleek. “Het is lastig, maar een project als 2toDrive heeft aangetoond dat ook de moeilijk te bereiken doelgroep mogelijk deel gaat nemen. Daarnaast is iedere verkeersdode die ik kan besparen in mijn ogen pure winst. Dat ik niet iedereen mee kan pakken, dat kan gewoon niet anders”, aldus Wijlick.

Kwaliteit

De pilot krijgt naar alle waarschijnlijkheid een doorlooptijd van minimaal twee jaar. Wijlick: “Deze opleiding kan in de toekomst bijvoorbeeld een rol spelen in de zoektocht van brancheorganisaties die de kwaliteit van de rijschoolbranche proberen te bevorderen.” Mocht de aanpak een succes zijn, dan wil de coördinator zelfs de mogelijkheid bekijken om het CBR-prijktijkexamen voor de projectkandidaten op termijn te laten vervallen. “Het kan immers zo zijn dat het examen overbodig wordt vanwege de tussentijdse evaluaties die bij de alternatieve lesmethode geregeld plaatsvinden.”

Toch stelt de coördinator absoluut niet op de zaken vooruit te willen lopen. “Dat is een gedachte waar ik mee speel, maar ik heb geen idee hoe haalbaar het is. Eerst maar eens kijken hoe de proef zich gaat ontwikkelen. Hopelijk kunnen we aan de hand daarvan een eerste stap zetten en aantonen dat deze vorm van rijles en begeleiding echt effect heeft.”

Roosmarijn Dierick

Bekijk hier de video over de Limburgse pilot: