Op verzoek van de Tweede Kamer besloot minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu onlangs om de procedure rond de herkeuring voor mensen met ADHD te wijzigen. Voorlopig betreft het een experiment, omdat de minister nog dit jaar een advies verwacht van de Gezondheidsraad over de herkeuring voor mensen met ADHD. Maar waarom moeten mensen met ADHD eigenlijk gekeurd worden?

De procedurewijziging voor mensen met ADHD geldt alléén voor rijbewijsvernieuwingen. Als een leerling voor het eerst een Verklaring van geschiktheid aanvraagt, bijvoorbeeld als hij nog rijexamen moet doen, dan blijft de keuring door een –door het CBR aangewezen– medisch specialist van toepassing. Eventueel zal ook een rijtest moeten worden afgelegd.

Roekeloos rijgedrag

Er zijn verschillende studies uitgevoerd naar het rijgedrag van volwassenen met ADHD, meldt de SWOV in haar onderzoek naar risicoverhogende factoren voor verkeersonveiligheid. Diverse onderzoek toonden aan dat de ADHD-groep vaker dan de controlegroep boetes kreeg voor roekeloos rijgedrag en rijden zonder rijbewijs. Ook reden zij na een ongeval vaker door en werd het rijbewijs vaker ingevorderd of geschorst.

Andere onderzoeken tonen aan dat personen met ADHD op een reeks factoren die samenhangen met verkeersveiligheid, slechter scoren dan personen zonder ADHD. Daarbij gaat het om rijden zonder rijbewijs, invordering of schorsing van het rijbewijs, verkeersboetes en ongevallen. Ook rijden automobilisten met ADHD slordiger in een rijsimulator, rapporteren ze meer fouten en overtredingen en zijn er aanwijzingen dat ze zich vaker boos of agressief gedragen in het verkeer.

Verkeersveiligheid

Deze onderzoeken tonen aan dat niet ADHD op zichzelf een hoger risico oplevert voor de verkeersveiligheid, maar het patroon van gedragingen dat ermee samenhangt. De proef met de herkeuringen en het onderzoek van de Gezonheidsraad moeten uitwijzen of dit verandert in de loop der jaren. En zo ja, in positieve of negatieve zin?

De omvang van de risicoverhoging voor verkeersongevallen is te vergelijken met dat van hartziekten of diabetes. Verder stellen de onderzoekers vast dat ADHD zelden als een opzichzelfstaande stoornis voorkomt. Vaak zijn er gelijktijdig andere cognitieve- of gedragsproblemen aanwezig die op zichzelf al risicoverhogend kunnen zijn, denk bijvoorbeeld aan middelengebruik.

ADHD

Voor de Nederlandse situatie zijn er geen concrete gegevens bekend: de relatie tussen ADHD en verkeersdeelname is niet specifiek voor de Nederlandse situatie onderzocht. Dit zou wel relevant zijn voor andere vervoerwijzen dan de auto, met name omdat Nederland veel adolescente fietsers heeft en omdat ADHD vooral onder kinderen voorkomt.

Het verband tussen ADHD en verkeersdeelname in Nederland is in principe onderzoekbaar met zelfrapportage. Daarvoor is het nodig om verschillende groepen te vergelijken, bijvoorbeeld een groep ongevalsbetrokkenen, een groep veelplegers en een controlegroep. Met vragenlijsten kan worden vastgesteld of de groepen verschillen in cognitieve, neuropsych en persoonlijkheidsaspecten, waarvan ADHD één aspect kan zijn.

Aandacht

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) is een cognitieve functie-stoornis die zich vaak in de kindertijd openbaart. Kinderen bij wie de diagnose ADHD is gesteld, hebben moeite om de aandacht te houden bij datgene waar ze mee bezig zijn, hebben moeite met impulscontrole en zijn vaak hyperactief en onrustig.

Een deel van deze kinderen houdt ook als ze volwassen zijn problemen met aandacht en hyperactiviteit. De problemen die gepaard gaan met ADHD kunnen ook problemen opleveren voor de verkeersdeelname: op jonge leeftijd als fietser en op oudere leeftijd als bromfietser of automobilist.

ADHD bij rijbewijsbezitters

ADHD komt voor bij ongeveer 3% van de kinderen en bij 1 à 2 % van de volwassenen. In 2006 kwam ADHD voor bij 3.600 geslaagden voor het rijbewijs B. In 2007 waren er ongeveer 10 miljoen rijbewijsbezitters in Nederland. Dat zou dus betekenen dat 100.000 tot 200.000 van de rijbewijsbezitters in Nederland problemen heeft met aandacht of hyperactiviteit.

Mensen met ADHD moesten voorheen elke 3 jaar worden gekeurd. Dat stuitte op grote weerstand onder deze groep, vooral omdat dit honderden euro’s kost. Onlangs pleitte Spectrum Brabant ervoor om de keuring onbeperkt geldig te laten zijn, waar de minister nu in is meegegaan.

Lees ook: ‘Maak CBR-keuring leerling met autisme veel transparanter’