Het moet niet langer normaal zijn om onder invloed van alcohol op de fiets naar huis te gaan. Dat stelt wetenschappelijk onderzoeksbureau SWOV naar aanleiding van schokkende cijfers die blijken uit eigen onderzoek naar alcoholgebruik in het verkeer onder jongeren. Tachtig procent van de jongeren rijdt na het stappen met de fiets naar huis met gemiddeld twee keer meer alcohol op dan toegestaan, en dat is een gevaar voor de verkeersveiligheid. 

De alcohollimiet is voor fietsers gelijk aan ervaren automobilisten: 0,5 promille. Uit het onderzoek blijkt dat deze norm dus na het stappen in tachtig procent van de gevallen wordt overtreden, en fors ook. Je rijbewijs kan niet worden ingevorderd voor dronken rijden op de fiets; wel kan voor enkele uren een rijverbod met de auto worden opgelegd tot maximaal 24 uur.

Slachtoffers door dronken fietsers

Alcoholgebruik door fietsers veroorzaakt verkeersslachtoffers, stelt de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV). In de afgelopen jaren blijkt bij gemiddeld de helft van de gewonde jonge fietsers (15-29 jaar) in weekendnachten alcohol in het spel te zijn (op basis van ziekenhuisregistratie).

De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) heeft in samenwerking met SWOV onderzocht hoe vaak jongeren op stapavonden als fietser onder invloed aan het verkeer deelnemen, hoeveel alcohol ze daarbij in het bloed hebben en hoe deze gegevens zich ontwikkelen gedurende de nacht.

Tachtig procent onder invloed

Vragenlijstonderzoek onder Utrechtse studenten wijst uit dat meer dan 80 procent van hen na alcoholgebruik in de binnenstad met de fiets naar huis gaat. Ook blijkt uit ziekenhuiscijfers dat van de ernstig gewonde jonge fietsers (15-29 jaar) die na valpartijen in weekendnachten binnenkomen, een groot deel gedronken heeft. Dit aandeel onder invloed van alcohol is in de afgelopen decennia bovendien sterk gestegen (van ongeveer 17% in 1993 naar 49% in 2014).

(bron: SWOV)

Ook het absolute aantal gewonde jonge fietsers dat in weekendnachten na een valpartij in het ziekenhuis wordt opgenomen is tot en met 2012 blijven stijgen, met als gevolg meer leed en stijgende medische kosten voor acute zorg. Een aanzienlijk deel van deze gewonden zal levenslang beperkingen ondervinden van het opgelopen letsel.

Uit het SWOV-onderzoek in Den Haag en Groningen blijkt dat het percentage jongeren dat onder invloed is van alcohol (dus meer op heeft dan de toegestane hoeveelheid) gedurende de avond alsmaar oploopt. Na 5.00u ’s ochtends tot zelfs boven de tachtig procent. Na 1.00u ’s nachts is dit percentage ook al 68 procent. Gemiddeld is het alcoholpromillage dan 1,0 waardoor de fietsers vijf keer meer kans hebben op een verkeersongeval dan nuchtere fietsers.

Geen idee

Een opvallend resultaat uit het onderzoek is dat maar liefst 60 procent van de fietsers geen idee had dat er een alcohollimiet is voor de fiets. SWOV: “Het veelvuldige alcoholgebruik en de hoge promillages onder fietsende jongeren in het uitgaansgebied raakt niet alleen de verkeersveiligheid, maar vormt een breed maatschappelijk vraagstuk dat een integrale aanpak vergt.”

SWOV adviseer de overheid verder: “In het verkeer vormen fietsers vooral een groot gevaar voor zichzélf door valpartijen als gevolg van alcohol. Dit verklaart wellicht ook waarom onze samenleving fietsen onder invloed meer lijkt te accepteren dan autorijden onder invloed. Gegeven de langdurig stijgende trend in het aantal gewonde jonge fietsers in weekendnachten en de mogelijk blijvende gevolgen van hun letsel, is het de vraag of het nog wel past om dit gedrag ‘normaal’ te vinden.”

Maatregelen tegen dronken fietsers

De maatschappelijke acceptatie is volgens SWOV dus tot stand gekomen omdat het risico voor een verkeersongeval met de auto veel groter is dan met de fiets. Maatregelen zoals nu tegen automobilisten werken dus waarschijnlijk niet voor fietsers, wordt gesteld. SWOV stelt voor te kijken naar alternatieve vervoersmiddelen zoals de taxi of nachtbussen en mogelijk om extra te controleren op de overtreders.

Wel wil SWOV waarschuwen: “Maatregelen tegen alcoholgebruik door fietsers, zoals bijvoorbeeld extra politietoezicht, zullen niet ten koste mogen gaan van maatregelen tegen rijden onder invloed door automobilisten, omdat alcoholgebruik door automobilisten doorgaans veel ernstiger gevolgen heeft. ”

Lars Verpalen