Kwaliteit rijinstructeursopleiding voldoende, maar praktijk blijft achter
De opleidingen tot rijinstructeur worden met een voldoende beoordeeld door de rijschoolbranche, maar veel rijinstructeurs vinden wel dat de opleiding niet genoeg aansluit op de praktijk. Dit is een van de uitkomsten van de enquête die vakblad VerkeersPro hield onder rijinstructeurs. Bijna veertig procent van de ondervraagden vindt daarnaast dat het aantal stage-uren tijdens de opleiding omhoog moet.
In aanloop naar de aanpassing van de Wet Rijonderricht Motorrijtuigen (WRM), onderzoekt VerkeersPro wat haar lezers graag zien veranderen aan deze wet. De enquête is verstuurd naar de ruim 10.000 nieuwsbrief-abonnees van VerkeersPro. 2.466 professionals uit de branche, voornamelijk rijschoolhouders en rijinstructeurs, namen deel aan het onderzoek.
Bij de onderdelen opleiding, stage en examen voor rijinstructeurs is gekeken naar de antwoorden van de respondenten die daadwerkelijk werkzaam zijn als rijinstructeur of rijschoolhouder, dat zijn ruim 2.200 deelnemers.
Van de respondenten vindt 18 procent de kwaliteit van de opleiding ‘slecht’, 68 procent vindt de opleiding voldoende en 14 procent heeft tenslotte de vraag met ‘goed’ beantwoord. In de antwoorden is nauwelijks verschil te zien tussen rijinstructeurs die net de opleiding achter de rug hebben of de collega’s die al langere tijd in het vak zitten.
Wat vindt u van de kwaliteit van de opleidingsinstituten tot rijinstructeur?
‘Gericht op IBKI-examen’
Honderden respondenten gaven een toelichting op hun antwoord op de vraag wat zij vinden van de kwaliteit van de opleiding. Daarin kwam in veel gevallen naar voren dat de inhoud van de opleiding meer zou moeten aansluiten op de praktijk. Ook geven de geënquêteerden aan dat de opleiding er te veel op gericht is om de leerling-instructeur te laten slagen voor het examen van IBKI: “De praktijk wordt te kort behandeld. De nadruk lag tijdens mijn opleiding voornamelijk op het behalen van de IBKI-examens maar aan het oefenen om instructie te geven voor je op stage gaat, wordt geen aandacht aan besteed”, schrijft een van de geënquêteerden. Enkele opmerkingen van rijinstructeurs:
- “Opleiding is te veel gericht op de exameneisen van het IBKI en te weinig gericht op de praktijk; dit in tegenstelling tot het examen voor RIS instructeur bij het CBR.”
- “De inhoud, begeleiding en enthousiasme waren voldoende tot goed om aan de exameneisen van het IBKI te voldoen”
- “Veel rijinstructeurs kiezen ervoor om een eigen onderneming te beginnen. Bij een eigen onderneming komen erg veel zaken aan bod waar niets over wordt uitgelegd op de opleiding rij-instructeur.”
- “Bedroevend, erg jammer. Onlangs een stagiaire in de auto gehad die mij de juiste zit-/stuurhouding niet uit kon leggen! Was hem nooit verteld. Hij was al drie keer gezakt voor de praktijkrit op het onderdeel milieu. Hij trapte overal bij voorbaat de koppeling in. Hij kon de aandrijflijn niet uitleggen. En zo zie ik meer van dit soort zaken bij beginnende instructeurs. Erg jammer dat de onderdelen autotechniek en de slipcursus uit de opleiding zijn gehaald want deze zijn zo belangrijk om als instructeur te snappen waar je mee bezig bent en wat je uitlegt.”
- “Er zit te veel verschil in de instituten om een antwoord te kunnen geven. Er zijn goede en slechte opleidingsinstituten.”
Meer stage-uren
Binnen de branche wordt ook gediscussieerd over de inhoud van de opleiding tot rijinstructeur. Brancheverenigingen BOVAG, FAM en VRB vinden bijvoorbeeld dat de opleiding lessen moet aanbieden over ondernemersvaardigheden, aangezien een meerderheid van de instructeurs aan de slag zal gaan als ZZP’er.
Over het aantal stage-uren tijdens de opleiding zijn de brancheverenigingen verdeeld. Momenteel ligt het verplichte aantal uren op 40, waarvan 5 passief: hier zit de instructeur in opleiding achterin de lesauto tijdens een rijles van een gediplomeerde rijinstructeur. FAM en VRB willen het aantal stage-uren verhogen van 40 naar 50. BOVAG vindt dat de stage moet worden uitgebreid met nog eens 35 passieve stage-uren.
Uit de enquete van VerkeersPro blijkt dat met name de nieuwe rijinstructeurs pleiten voor een verhoging van het aantal stage-uren. Van de groep die maxiamaal twee jaar werkzaam is in de branche, is 56 procent voor een verhoging. Dat is beduidend meer dan de instructeurs die al langer werkzaam zijn (38 procent).
Wat moet er gebeuren met het aantal stage-uren (momenteel 35) tijdens de opleiding tot rijinstructeur?
De deelnemers aan het onderzoek hebben veel ideeën over hoe de stage verbeterd kan worden:
- “De stage zit aan het eind, zou een snuffelstage niet handig zijn om te kijken of het leuk werk is?”
- “De controle op stage moet beter, en meer inhoud hebben, nu is het slechts een ‘aanwezigheidscontrole’ en geen inhoudelijke. Ook geen gevolgen voor de rijscholen die zich niet aan de regels houden met betrekking tot de stage. Alleen de stageloper loopt een risico.”
- “Er moet tijd worden ingepland om de stageles na te bespreken. Een lesje rijden en daarna geen terugkoppeling krijgen van de stag begeleider heeft geen zin. Actievere invulling van de stage. Laat de stagiair zelf verbeterpunten invullen na elke les die ook besproken worden. Zorg dat er tijd is voor de stagiair om vragen te kunnen stellen.”
- “De 35 uur is erg weinig. Ik heb zelf lessen bijgekocht om me wat zekerder te voelen en te ervaren wat een eerste les inhoudt.”
- “Persoonlijk heb ik heel veel gehad aan deze 35 uur. Maar ken ook mensen van de opleiding die als melkkoetjes werden gezien.”
- “Misschien een andere aanpak. Met opdrachten vanuit een opleidingsinstituut, terugkomdagen en werken met een portfolio. Een mbo-leerling is dit reeds gewend.”
- “Bij meerdere instructeurs meerijden om verschillende instructeurs te bestuderen.”
Inhoud IBKI-examens
De rijinstructeurs zijn over het algemeen tevreden over de inhoud van de examens tot rijinstructeur die IBKI afneemt. 61 procent geeft deze een voldoende; 10 procent heeft ‘goed’ geantwoord. Veel instructeurs geven daarbij wel als opmerking mee dat ze voor hun gevoel een toneelstukje moesten opvoeren bij het examen.
Het lijkt er echter op dat de beginnende rijinstructeurs positiever over de examens is dan de rijinstructeurs die 11 jaar of langer in het vak zitten. Van de eerste groep beantwoordt 22 procent de vraag met ‘goed’, terwijl dat bij meer ervaren instructeurs slechts 8 procent is.
Wat vindt u van de kwaliteit van de IBKI-examens tot rijinstructeur?
- “Het theoriegedeelte is prima. Praktijkexamen met leerling geeft geen realistisch beeld van hoe een een les eraan toegaat. Meer sturen op coaching en begeleiding van de leerling in plaats van blind een protocol opdreunen.”
- “De kwaliteit is prima, enkel het praktijkexamen voelt als een toneelstukje. Wat ergens ook begrijpelijk is, want dit moet meetbaar zijn voor de examinatoren.”
- “De voorlichting kan beter, veel rijinstructeurs denken ten onrechte dat het examen een toneelstuk is, en handelen hier vervolgens ook naar.”
- “De instructeur die ik had gaf veel goede informatie waar ik iets mee kon. Hij was volgens mij ook op de hoogte dat waar ik stage liep niet alles op rolletjes loopt. Ook voor de stagebegeleider had hij tips.”
- “Slecht is een sterke uitspraak, maar wat mij tegenstaat is dat met name de didactiekexamens (fase 2) vaag zijn. De antwoorden liggen erg dicht bij elkaar en er is geen enkele mogelijkheid om een antwoord te onderbouwen. Daardoor ontstaat het gevoel dat je maar wat doet als je het examen maakt. Een ander minpunt is dat er geen inzage in het examen is na afloop. Ik wil kunnen zien waarom ik wel/niet geslaagd ben, wat ik goed/fout heb gedaan enz.”
Enquête VerkeersPro
In de enquête van VerkeersPro komen diverse onderwerpen aan bod waarover binnen de rijschoolbranche momenteel discussie over wordt gevoerd, zoals opleiding voor rijinstructeurs, kwaliteit van examinatoren, bijscholing en de sanctie. Maar ook actuele thema’s zoals de lange wachttijden bij het CBR en het gebruik van ADAS (rijondersteuning) tijdens rijlessen. Deze zomer publiceert VerkeersPro per thema over de uitkomsten van het onderzoek. Vervolgens krijgen de brancheverenigingen, CBR, IBKI en de politiek de mogelijkheid te reageren op de uitkomsten. Lees ook de eerder geschreven verhalen over de uitkomsten van de enquête.
Lees ook:
